Normale Drugs Deel 1 - Softdrugs & Harddrugs

De maatschappij heeft een kijkje op cannabis. Het zou verslavend zijn, ongezond en de criminaliteit schiet omhoog als we wiet legaal maken. Maar als we eens kijken naar de drugs die we allemaal kennen en accepteren; koffie, tabak en alcohol? Zijn deze en andere legale bewustzijnsveranderende middelen zo onschuldig zoals ze altijd zijn aangeprijsd? In deze reeks artikelen zetten we objectieve feiten neer over de drugs die maatschappij en media normaal vinden. Niet om het gebruik van wiet of andere verdovende middelen te verdedigen, maar om te zien wat stoffen als cafeïne en alcohol met onze gezondheid en de samenleving doen.

Sommige substanties zijn zo normaal dat we vergeten dat ze wel degelijk je lijf, brein en leven beïnvloeden. In deze blogreeks praten we over de drugs waar we normaal niet over praten en vertellen we hoe het is om een tijdje te stoppen met deze stille verslavingen.

In deze blogreeks:

1. Softdrugs & Harddrugs
2. Is Alcohol wel zo Normaal?
3. Cafeïne, de geaccepteerde vloeibare drug
4. Zo werkt een verslaving & Dopamine

De Drugs die we Normaal Vinden

Als je bij familie of op je werk een joint opsteekt wordt je negen van de tien keer raar aangekeken. Drugsgebruik wordt namelijk niet normaal gevonden. Maar er zijn wel degelijk drugs die we accepteren in onze maatschappij. Alcohol drinken bijvoorbeeld, is voor veel mensen de normaalste zaak van de wereld. Een drankje tijdens uitgaan neemt de remmingen los en laat je ontspannen. Tot voor kort werd ook tabak overal in de Westerse wereld aangeprezen. Op een verjaardag stonden de sigaretten gewoon naast de borrelnootjes op tafel. Ook vergeten we vaak dat de meest gedronken drankjes ter wereld, koffie en thee, ons bewustzijn beïnvloeden.

Drugs of voedingssupplement?

Het woord “drugs” beschrijft illegale, bewustzijnsveranderende stoffen. In dit zinnetje is zoveel uit te pakken dat we eigenlijk niet kort en krachtig uit kunnen leggen wat drugs nou precies zijn. Zelfs overheidsinstanties hebben daar namelijk moeite mee. Het helpt niet mee dat er nogal wat rek zit in de term. 

Bewustzijn

De manier waarop je de wereld interpreteert kun je zien als een deel van je bewustzijn. Het omvat veel meer dan dat, maar laten we het niet te zweverig maken. Niet alleen de bekende drugs als wiet, coke en XTC veranderen je bewustzijn. Ook een kopje thee heeft daar wel degelijk invloed op. Chocolade en suiker ook. Sommige planten of plantenextracten zorgen voor slechts subtiele, tijdelijke veranderingen in je lijf en brein. Andere zorgen voor meer ingrijpende modificaties in de zintuiglijke waarneming.

Niet alleen externe factoren kunnen je bewustzijn beïnvloeden. Het is bekend dat stress en zelfs slapen enorme veranderingen in je bewustzijn teweeg brengen. Sommige handelingen die je kunt leren zijn er zelfs op gericht om je bewustzijn dermate te veranderen dat het begint te lijken op inname van drugs. Vaak heeft dat als doel om veranderingen in gedrag aan te leren of een gezondere levensstijl aan te meten. Yoga is daarvan een goed voorbeeld, maar ook het beoefenen van transcendente meditatie, de Wim Hof Methode en holotropisch ademwerk kunnen in bijzondere gevallen visuele effecten opwekken die zeer vergelijkbaar zijn met inname van psychedelica als DMT.

Legaliteit

De spullen die worden bedoeld met “drugs” zijn niet legaal. Tenminste, ook dat is niet zo zwart of wit. In Nederland kennen we bijvoorbeeld het gedoogbeleid, waardoor het bezit van kleine hoeveelheden wiet bijvoorbeeld niet strafrechtelijk wordt vervolgd. Toch is wiet in ons land niet legaal; een veelgemaakte denkfout van toeristen. Daarnaast is er een verschil in soft- en harddrugs dat we verderop in het artikel uitleggen. Nu we een losse definitie hebben van wat drugs zijn, kunnen we door.

Cultuurverschil

Welke bewustzijnsveranderende middelen door de beugel kunnen, is nogal afhankelijk van waar je opgroeit of woont. Dat heeft niet alleen te maken met wetgeving, maar ook met cultuur en religie. Ga in Iran niet in het openbaar drinken. Want alcohol is er net als in veel andere Islamitische landen hartstikke verboden. In het verleden zijn er in diverse landen droogleggingen opgelegd. De meest bekende is misschien wel de Amerikaanse prohibition uit de jaren ‘20. Het doel daarvan was om alcoholgebruik en -verslaving te verbannen. 

In andere landen zoals Zweden, Turkije en Arabië (toen het nog niet Saudi-Arabië heette) is koffie een tijd verboden geweest. Nu zien we dat alle dranken die cafeïne bevatten bijna overal in de wereld legaal zijn. Tot slot is ook binnen roken in de meeste landen niet meer toegestaan. In Maleisië, Uruguay en Colombia bijvoorbeeld is roken nog meer aan banden gelegd. Bhutan is overigens het eerste land ter wereld waar roken helemaal verboden is geworden. De verwachting is dat het een kwestie van tijd is voordat dit ook in andere landen gaat gebeuren.

De soorten drugs die we normaal vinden verschillen dus per gelegenheid, geografische locatie, tijd en maatschappelijke normen, waarden en geldende wetten. 

Natuurproducten zoals tabak, kratom, khat en ook wiet werden in de geschiedenis meer getolereerd in de wereld dan nu. Soms hebben legaliteit en acceptatie van verdovende middelen te maken met voortschrijdend inzicht. Als we leren dat de verslavingskans hoog is van een bepaalde substantie, of dat het toch meer schade aan je lijf en omgeving aanricht dan eerst gedacht, dan passen we de wet daarop aan.

The War on Drugs

Wetenschap is helaas niet de enige beleidsmaker als we het over drugs hebben. Ook onderbuikgevoelens spelen mee. In 1971 kondigde de toenmalige Amerikaanse president Richard Nixon de oorlog af. Niet tegen een ander land, maar tegen een vaak onzichtbare vijand: drugs (en Timothy Leary). De miljarden die omgingen in de illegale handel en straten vol spacende hippies, konden niet langer door de beugel. Met militaire steun werd niet alleen in Amerika de handel in drugs beteugeld. Andere landen volgden het voorbeeld. Het duurde niet lang voordat er internationale afspraken werden gemaakt over het gebruik van en de handel in bewustzijnsveranderende middelen. Nou ja, niet helemaal. De basis van die afspraken werd in het begin van de 20ste eeuw gemaakt.

Drugs die we langzaam normaal gaan vinden

Vandaag de dag zien we een kentering in het wereldwijde drugsbeleid. Voortschrijdend inzicht betekent dus niet altijd dat drugs aan banden worden gelegd. Verschillende landen zijn juist in een staat van legalisering en normalisering van softdrugs. Cannabis is ongetwijfeld de koploper. Bijgestaan door feiten uit de medische wetenschap en het inzicht dat legalisatie van cannabis kan leiden tot een vettere schatkist van de overheid, wordt het gebruik van wiet nu stukje bij beetje als normaal gezien.

Wiet is dus op een andere manier een gateway drug dan we eerst dachten. Het is niet zozeer een springplank voor het gebruik van andere drugs, maar normalisering van cannabis opent wel de poort naar serieus onderzoek naar andere planten, paddenstoelen en designerdrugs. Neem bijvoorbeeld paddo’s en Ecstasy. Omdat de werkzame stoffen psilocybine, ketamine en MDMA op het moment van schrijven worden onderzocht voor toepassing in de psychiatrie, kunnen deze stoffen ook ineens net zo normaal worden als op recept verkrijgbare anti-depressiva. Dat moet ook wel, want paddo’s kauwen terwijl je klinisch depressief bent is niet de bedoeling. Het toedienen van psilocybine en ook MDMA en ketamine gebeurt onder de meest strikte omstandigheden en uitsluitend onder begeleiding van een psychiater en/of een getrainde tripsitter.

Soorten Drugs

Ons punt is dat de wetgeving omtrent drugs nogal vloeibaar is. Aan de ene kant zien we dat de drugs die we vroeger normaal vonden minder in de gratie vallen bij de wetenschap dan de drugs waar we eerst een oorlog tegen hebben gevoerd. Waardoor komt dat? Wat zijn de effecten van koffie, alcohol en ook het lichaamseigen dopamine op ons en onze omgeving? Zijn die effecten vergelijkbaar met de effecten van illegale drugs? In enkele volgende blogs in deze reeks zullen we de drugs die we nu normaal vinden verder gaan behandelen. 

Tabak zullen we echter niet verder uitpluizen. Dat roken ongezond is hoeven we namelijk niet meer toe te lichten. Wereldwijd gaan er ieder jaar zo’n 5 miljoen mensen dood door de gevolgen van roken. Longkanker, COPD en aandoeningen aan het hart zijn de meest voorkomende directe doodsoorzaken onder rokers. Roken is verslavend en ongezond voor zowel de roker als de omgeving door meeroken.

Softdrugs en Harddrugs verschil

Wat een “drug” wordt genoemd is dus afhankelijk van culturele en wettelijke afspraken. In landen als Nederland en de Verenigde Staten worden drugs ook verder ingedeeld op basis van zaken als kans op verslaving, schadelijkheid voor de gezondheid en gevaren voor de samenleving. Zo wordt er onderscheid gemaakt in harddrugs (schedule 1 drugs)en softdrugs (schedule 2 controlled substances). Maar welke drugs in welke lijst wordt ingedeeld verschilt per land. Cannabis noemen we in Nederland een softdrug, maar in veel andere landen staat deze op de lijst van de harddrugs. In de basis zijn softdrugs minder schadelijk dan harddrugs. Gek genoeg staan alcohol en tabak meestal niet op dat soort drugs lijsten. Gek? Kijk maar eens naar het volgende onderzoek.

Onderzoek van de Nederlandse Overheid (RIVM)

Voor nu willen we deze algemene introductie afsluiten met een onderzoek van het RIVM (Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Want voor een discussie over de schadelijkheid van drugs, is een vergelijkend warenonderzoek op zijn plaats.

Acute Toxiciteit - Schade op het lijf direct na inname.

Chronische Toxiciteit - Schade op het lijf bij langdurig gebruik.

Verslaving - Kans op verslaving.

Sociale Schade Individu - Lokken ze bijvoorbeeld agressie, verminderde fysieke of mentale controle uit? Is er controle op de samenstelling?

Sociale Schade Bevolking - Is het gebruik van het middel door iemand anders schadelijk voor anderen?

Totaal (opgeteld) - De score van onveiligheid. Hoe hoger het getal, hoe schadelijker het middel.

Samenvatting

Als we de bovenstaande gegevens bekijken en alle factoren bij elkaar optellen, dan zien we dat zowel alcohol als tabak schadelijker dan coke en meth (!) zijn bevonden door 19 experts met diverse specialisaties. Artsen, wetenschappers en verslavingsdeskundigen bijvoorbeeld. Niet alleen de Nederlandse overheid staat achter dit onderzoek. In deze beoordeling zijn ook de bevindingen van een vergelijkbaar Brits onderzoek meegenomen. Cannabis en MDMA staan ook dicht bij elkaar en aan de minder schadelijke helft. Opvallend is dat zowel LSD als paddo’s volgens het onderzoek niet verslavend zijn. Door het gebruiken van deze en enkele andere psychedelica bouw je een lichamelijke tolerantie op. Ook is trippen totaal niet hetzelfde als lekker high of dronken zijn. Het is best een onderneming voor je brein om zo’n ervaring te verwerken. Daardoor heb je niet direct de behoefte om het binnen korte tijd weer te doen.

Volgende artikel in de reeks: Alcohol.

Bronnen:

RIVM Ranking van Drugs: https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/340001001.pdf