Klantendienst
Als we denken aan verslavingen, denken we onlosmakelijk aan junkies die niet zonder harddrugs kunnen. Verslavingen zijn echter meer wijdverspreid dan je denkt. Drugs, als in bewustzijnsveranderende middelen, zijn beslist niet de enige zaken waar iemand aan verslingerd kan raken. In dit artikel besteden we juist aandacht aan gedrag dat je onvrijwillig vaak kunt tonen. Gokken, gamen, seks, eten en social media bijvoorbeeld.
Sommige substanties zijn zo normaal dat we vergeten dat ze wel degelijk je lijf, brein en leven beïnvloeden. In deze blogreeks praten we over de drugs waar we normaal niet over praten en vertellen we hoe het is om een tijdje te stoppen met deze stille verslavingen.
In deze blogreeks:
- Softdrugs & Harddrugs
- Is Alcohol wel zo Normaal?
- Cafeïne, de geaccepteerde vloeibare drug
- Zo werkt een verslaving & Dopamine
Wat is een Verslaving?
De definitie van een verslaving is niet in steen gebeiteld. Enkele beschrijvingen die we vinden zijn bijvoorbeeld:
Een onweerstaanbare behoefte om middelen te gebruiken.
- Verslavingszorg Noord Nederland
Stoornissen in het gebruik van middelen.
- Jellinek / Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
Addiction is a treatable, chronic medical disease involving complex interactions among brain circuits, genetics, the environment, and an individual’s life experiences.
- American Society of Addiction Medicine
De focus ligt dus vaak op het misbruiken van middelen. Laten we het zo samenvatten. Als je verslaafd bent, doe je iets vaker dan je zou willen. Wanneer jij of je omgeving last heeft van jouw herhaaldelijk handelen, is dat een indicatie dat je ergens aan verslaafd bent.
De DSM
In het diagnostisch en statistisch handboek van psychiatrische aandoeningen (vrij vertaald, DSM-V) staat een elftal criteria beschreven waarmee de gradatie wordt bepaald waarin iemand een stoornis heeft in het gebruik van middelen.
- Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was.
- Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen.
- Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd.
- Sterk verlangen om te gebruiken.
- Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis.
- Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt in het relationele vlak.
- Door gebruik opgeven van hobby’s, sociale activiteiten of werk.
- Voortdurend gebruik, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt.
- Voortdurend gebruik ondanks weten dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert.
- Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen, oftewel tolerantie.
- Het optreden van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig worden door meer van de stof te gebruiken.
- Identificeer je jezelf met 6 of meer criteria, dan is er sprake van een ernstige stoornis.
- Voldoe je aan 4 of 5 criteria, dan heb je een gematigde stoornis.
- 2 á 3 criteria betekent een milde stoornis.
Nu we een idee hebben van wat een verslaving is, kunnen we andere vragen stellen. Hoe komt het dat we aan iets verslaafd raken dat op zich geen verslavend middel is? Van heroïne, alcohol en cocaïne weten we dat het zelf verslavende middelen zijn. Maar wat gebeurt er bij koffie en handelingen als gokken, gamen en scrollen door je Facebook wall?
Dan maken we zelf een verslavende stof aan, zegt dokter Anna Lembke, psychiater en auteur van Dopamine Nation: Finding Balance in the Age of Indulgence. Als je ergens aan verslaafd bent, dan vinden we dat middel prettig. Of het nu een harddrug is of bij een persoon zijn. Zolang je deze “drug” niet hebt, voel je je neerslachtig. Dat komt door het stofje dopamine.
Wat is Dopamine?
Dopamine is een belangrijke neurotransmitter in je lichaam. Het stofje is dus een signaalgever tussen neuronen in je hersenen. Dopamine staat in de media bekend als het verslavingshormoon omdat het ons zou belonen voor dingen waar we ons goed bij voelen, maar dat is niet correct. Dopamine zorgt ervoor dat we overgaan tot actie om iets in de buitenwereld naar ons toe te krijgen. Het brengt ons letterlijk in beweging om iets te bereiken.
We hebben constant dopamine in onze hersenen. De hoeveelheid varieert alleen. Een heel simpel voorbeeld. Stel, je staat bij de bakker en bestelt een brood. Op het moment dat je het brood in handen krijgt komt er dopamine vrij in je hersenen. Maar ook als je weer een hit kunt nemen van die bong na een lange dag afzien. En als je weer op je gat zit te scrollen door je Instagram feed.
Dopamine is beslist geen ongewenste stof. Sterker nog, als je meer dopamine in je systeem hebt, voel je je beter dan wanneer je op dopamine rantsoen bent. Minder van dat spul in je lichaam voelt niet lekker. Je voelt je moe, ongemotiveerd en het kan leiden tot depressieve gevoelens. Als het niveau erg laag wordt, kunnen rusteloze benen, klinische depressie en de ziekte van Parkinson om de hoek komen kijken. Geen pretje dus.
Wat gebeurt er bij een verslaving?
Het probleem bij veel verslavingen is echter niet dat we te weinig dopamine hebben. We raken juist te vaak geprikkeld door datgene waar we verslaafd aan zijn. Omdat we door middel van overstimulatie vaker dopamine aanmaken, worden we minder gevoelig voor deze broodnodige neurotransmitter. De dopamine is er wel, maar het heeft nauwelijks het normale of gewenste effect.
Door verslaving worden we minder gevoelig voor dopamine.
Alle verslavingen zijn hetzelfde
De natuur heeft geen dertig verschillende manieren ontwikkeld om ons verslingerd te maken aan wat dan ook. Het is er slechts 1. Dopamine speelt daarom een belangrijke rol bij een verslaving, maar om te zeggen dat het een verslavingshormoon is, doet het dus tekort. Omdat het systeem voor verslaving hetzelfde is, kun je makkelijker verslaafd aan iets anders raken als je eenmaal hebt ervaren hoe het is om verslaafd te zijn.
Gokken, Gamen en Social Media Verslaving
Als alle verslavingen hetzelfde zijn, is frequent blowen dan hetzelfde als regelmatig gokken? Ja en nee. Doordat je steeds hetzelfde doet dat je veel plezier geeft, zorg je ervoor dat het je minder plezier geeft. Daarom heb je er meer van nodig om je goed te voelen. In dat opzicht zijn een verslaving aan wiet en gokken inderdaad gelijk. Maar gokken, social media en gamen introduceren geen verslavende stoffen in je lichaam op de manier zoals roken en snuiven dat doen. Hoe verslavend een handeling of drug is, is een beetje afhankelijk van jou. Je genen bepalen voor een groot deel of je kunt stoppen voordat het problematisch wordt. Ook je omgeving is belangrijk. Als je geen hobby’s, interesses of vrienden hebt is de valkuil van verslaving groter.
Designed to engage
Wat gamen, gokken en social media zo duister maakt, is dat ze speciaal zijn ontwikkeld om je verslaafd te maken. De like knop en al die cijfertjes op social media bijvoorbeeld, zijn tegelijkertijd een geniale uitvinding en de duivel. Likes en comments zorgen ervoor dat we constant bezig zijn met het platform. Zelfs als we de telefoon niet aanraken, vragen we ons nog af of die post geliked, gedeeld en becommentarieerd wordt. Bij gokken zijn al die lichtjes, geluidjes en nét genoeg beloning voor het verkwanselen van je zuurverdiende centen genoeg om je je daar geen zorgen over te maken. De mogelijkheid om te winnen is leuker dan het winnen zelf. Want laten we eerlijk zijn: winnen gebeurt bij de meeste mensen niet en bij sommigen zelden.
Lootboxes
Er is ook kruisbestuiving tussen de genoemde verslavende bezigheden. Lootboxes in games zijn al enkele jaren het onderwerp van gesprek. Voor echt geld zou je betere of mooiere in-game spelelementen kunnen krijgen, die verstopt zijn in een soort virtuele schatkist. Welke schatkist je krijgt, en daarmee welke inhoud, wordt willekeurig bepaald. Dat lijkt verdacht veel op gokken, echter heb je vaak niet de kans om daadwerkelijk echt geld terug te verdienen. Dat verdwijnt in de game.
Het probleem zit hem dus niet louter in jouw genen of gebrek aan andere dingen die je leuk vindt om te doen. Social media, gokken, gamen en porno zijn allemaal super verslavend om een reden die de programmeurs er voor henzelf in hebben gestopt.
Trauma
Naast dat een beetje gokken, blowen of drinken lekker is, kunnen regelmatige verslavende handelingen wel een manier zijn om met stress om te gaan. Een copingsmechanisme noemen we dat. Acute stress, omdat je een drukke dag achter de rug hebt, gaat verhuizen of van baan wisselt, is van korte duur. Trauma is een opeenstapeling van stressvolle momenten die naar het onderbewuste zijn geschoven en waar je op de een of andere manier nog steeds last van hebt. Terugkerende nare dromen of een destructieve manier van denken zijn daar een mogelijke uiting van.
Psychedelica in de Gezondheidszorg
Dat brengt ons naar experimentele gezondheidszorg, waar we als online smartshop zeer gecharmeerd van zijn. Doordat het ons werk is om de effecten en onderliggende werking van onze producten haarfijn voor je uit te zoeken en je daar vakkundig over te informeren, komen we soms interessante ontwikkelingen tegen. Eén van die ontwikkelingen is dat er in klinische onderzoeken nu wordt geëxperimenteerd met psychedelica om juist van verslavingen en trauma’s af te komen. In deze zin valt heel wat uit te pakken. Wat wordt er gedaan?
Psychedelica
Psychedelica zijn een aparte groep middelen. “Drugs” doet ze geen eer aan. We hebben het dan over paddo’s, magic truffels, LSD, ayahuasca, DMT en mescaline cactussen. Soms worden ketamine en MDMA, de werkzame stof uit Ecstasy, in dezelfde adem genoemd. De werking van die twee zijn echter compleet anders. Omdat je er heel snel een sterke lichamelijke en geestelijke tolerantie voor opbouwt, zijn psychedelica niet of nauwelijks verslavend. Integendeel. Als je ooit een flinke trip hebt beleefd is het laatste wat je wilt de volgende dag nog een keer zo’n trip meemaken.
Klinische Onderzoeken
Die psychedelica hebben een bijzondere eigenschap. Ze doorbreken repetitieve denkpatronen en zetten het filter in je brein op een laag pitje. Die combinatie zorgt ervoor dat je open staat voor anders denken. Zonder intentie of begeleiding kan dat een ongeleid projectiel worden; vooral in een onjuiste setting. Wanneer er een getrainde psychiater naast je zit en een ervaren tripsitter, wordt die combinatie ineens heel krachtig.
Experimenten
Op het moment van schrijven worden in meerdere landen nu proeven gedraaid met dit type geestelijke gezondheidszorg. Het gaat om mensen die diepgewortelde trauma’s of destructieve verslavingen hebben die al onder behandeling zijn. Denk aan post-traumatische stress, verslaving aan opiaten, roken en depressiviteit. Hen wordt door medische professionals een handreiking gedaan om mee te doen aan zo’n experiment. Vaak wordt daarvoor pure psilocybine ingezet, omdat het goed meetbaar is en vooral eenvoudig te doseren.
Zo’n sessie ziet er dan zo uit. Als patiënt ga je samen met een psychiater en een onderzoeker (professioneel tripsitter) een kort behandelingstraject in. Dat bestaat uit een intake, de behandeling en 1 of meerdere integratiegesprekken. In de intake bespreek je wat het probleem is, hoe het middel werkt en wat het voor je zou kunnen doen. Ook maak je kennis met de confronterende eigenschappen van zo’n sessie. De doseringen zijn niet mis. Er wordt nogal geheimzinnig gedaan over om hoeveel psilocybine het gaat, maar onderzoekers als dokter Charles Grob zeggen dat het om aanzienlijke doses gaat. Dat kan leiden tot een bad trip. Het is dus niet altijd even leuk. En dat is ook de bedoeling. In die confronterende momenten gaat namelijk mogelijk een oplossing schuil. Trauma ligt open en bloot, terwijl dat normaal gesproken diep begraven ligt in je onderbewuste; iets waar geen psycholoog bij mag. Het is dan ook aan de begeleiders om de patiënt zo goed mogelijk te ondersteunen en te sturen richting een oplossing.
De integratiegesprekken zijn precies daarvoor bedoeld. De patiënt is dan niet meer onder invloed, maar probeert samen met de begeleiders te begrijpen wat er tijdens de psychedelische trip is getoond.
Het zijn nog steeds experimenten. Wie weet dat het ooit normaal wordt om in de gezondheidszorg psilocybine in te zetten, maar vooralsnog ziet het ernaar uit dat dit in ieder geval nog jaren gaat duren.
Verslavingen en Trauma’s
Er is wel hoop dat psychedelica onder bevoegd toezicht hier uitkomst in kunnen bieden. Succesverhalen vertellen bijvoorbeeld dat mensen na slechts 1 á 2 van dat soort geleide ervaringen na jaren nog steeds gestopt zijn met roken of veel beter in het leven staan.
Daarin ligt misschien een belangrijke les. Door het onderliggende trauma bloot te leggen voor mensen die je daarbij kunnen helpen, wordt de oorzaak van je verslaving zichtbaar en behandelbaar. Sommige mensen zijn gevoeliger voor verslaving dan anderen. Zouden ervaringen uit het verleden daaraan ten grondslag liggen?
Slot
In deze blogreeks hebben we een handjevol verslavende middelen gezien die we vaak door de vingers zien. Ook zijn er vast middelen die we vergeten zijn of expres hebben weggelaten. Er zijn namelijk heel veel dingen waar je aan verslaafd kunt raken. Opiaten en pijnstillers in het algemeen zijn een wereldwijd probleem. Tabak is een apart verhaal omdat een mondiale beweging na tientallen jaren promotie nu probeert om mensen van de sigaretten af te helpen.
Als je een winkel hebt die smartdrugs verkoopt, krijg je met verslaving te maken. Alleen al omdat je moet uitzoeken of het middel dat je verkoopt verslavende eigenschappen heeft. Om die reden willen we je via deze blogs leren dat een verslaving niet iets is waar je je voor hoeft te schamen. Of dat nu een verslaving is aan iets dat zo sociaal geaccepteerd is als koffie of Facebook of zo taboe als cocaïne of seks. Er is iets aan te doen. Misschien geef je het niet toe, maar jouw hunkering kan een manier zijn om iets weg te stoppen. Herken je hier iets in, of maak je je naar aanleiding van deze blogs zorgen? Praat daar alsjeblieft over met iemand die daar gekwalificeerd voor is. Hieronder tref je enkele links die een eerste stap kunnen zijn.
Hulp bij Verslaving
Nederland
België
Duitsland
Frankrijk
Bronnen
- Lembke, A, Huberman, A. “Dr. Anna Lembke: Understanding & Treating Addiction“. The Huberman Lab Podcast #33.
- Huberman, A. “How to Increase Motivation & Drive“. The Huberman Lab Podcast #12.
- Curtis, V, et al. “The Social Dilemma” Netflix, 2020.
- Jellinek